Aflevering 1 Het begin

In deze eerste aflevering legt Terry aan David uit hoe de verwarring is ontstaan rondom het leven en de dood van Martijn. 
Voor zover bekend ging het goed met Martijn, maar na zijn plotselinge dood in 2013 bleek alles anders dan gedacht.

De podcast Het fantastische leven van Martijn bestaat uit 21 delen. De podcast is een De Roode Productie. De opname, redactie, samenstelling en montage deed Terry. David Paul was naast mede-interviewer ook sparring partner. Eric maakte de muziek, het sounddesign en deed de eindmontage. Wouter ontwierp het logo, de foto is van Tobias Arhelger | Dreamstime

Wil je iets aan ons kwijt? Mail naar podcast@deroodeproducties.nl

Transcript

Aflevering 1 David en Terry

Welkom bij de podcast Het fantastische leven van Martijn, een zoektocht naar een verloren vriendschap.

Is het niet zo: Geen nieuws is goed nieuws.

Dat klopt niet in het verhaal waar je naar gaat luisteren. Drie jaar geleden ben ik een zoektocht begonnen naar het leven van mijn jeugdvriend Martijn, ik wist toen al dat zijn verhaal niet goed afgelopen was.

Mijn naam is Terry, 52 jaar en waarom ik een zoektocht naar het leven van Martijn heb gedaan? Martijn was mijn beste vriend, was als mijn broer. De eerste 18 jaar van ons leven waren we altijd samen, maar ik had ook al jaren geen contact meer met hem. Ik dacht dat het goed met hem ging, maar in 2013 kreeg ik het bericht dat Martijn was overleden. De omstandigheden vond ik zo naar, dat ik in de jaren daarna zijn leven gelijk ben gaan stellen met zijn dood. 

En dat maakt nu, jaren later, dat ik het gevoel heb dat Martijn een zinloos leven heeft gehad. En dát beeld, dat wil ik dolgraag kwijtraken.

In 2020 zouden we allebei 50 zijn geworden. Voor mij het juiste moment om een zoektocht te beginnen: Waar was Martijn al die jaren? Wat was er waar van zijn verhalen en wat was fantasie? En waarom is het zo triest geëindigd? 

De zoektocht, die inmiddels achter ons ligt, is ook een reis door de tijd geworden. Langs de homo gemeenschap van Amsterdam uit de jaren ‘90, via het Europese politieke landschap in Brussel, naar het eindstation Dublin.

Tijdens de zoektocht ontmoette ik veel mensen waarvan ik van sommigen het bestaan niet eens wist. Mensen die Martijn goed gekend hebben, hem een warm hart toedroegen of van hem hielden en die hun eigen verhaal en herinneringen deelden om zo het portret van Martijn te vullen.

Ook ging ik terug naar ons verleden, naar het dorp waar Martijn en ik opgroeiden. Was onze jeugd wel zo zorgeloos of waren er al aanwijzingen die het verloop van het leven van Martijn hadden kunnen voorspellen.

Dit verhaal had op meerdere momenten in de tijd kunnen beginnen, maar ik laat het beginnen in het najaar van 2019 op weg naar Deventer.

T: enne... als je nou goed naar links kijkt zo meteen, na deze bomen, dan zie je daar de skyline van Deventer. Kijk... bijna. Een beetje gas geven. Kijk, daar links, zie je het? Daar zie je de IJsselbrug en daarachter ligt de Lebuiniskerk. Nou, ik vind dit echt de mooiste skyline van heel Nederland. 

D: wat kun je hier ver en mooi kijken trouwens. Ik ben een Brabo, dus ik weet niet of ik dit de mooiste van Nederland vind, maar ik vind het wel indrukwekkend.

Dit zijn David en ik in de auto. David is een bevriende journalist, die ik vroeg mee te zoeken naar het leven van Martijn. Eerder die maand kwam hij bij mij langs, zodat ik hem alles over Martijn kon vertellen en hem foto’s en de rouwkaart kon laten zien. We wilden aan de hand daarvan bepalen of we de zoektocht zouden starten.

T: vorige week ging ik zoeken en toen dacht ik: nou, ik word gek. Ik kan helemaal niets vinden dat bewijst dat ik contact met hem heb gehad, want ik ben al mijn mailtjes kwijt. Websites die er waren die zijn er niet meer. Op twitter kan ik hem niet terugvinden, maar ik kan dus ook niet zijn sterfkaart of zijn ceremoniekaart terugvinden. Ik denk, ben ik nou gek, heeft het dan überhaupt wel plaatsgevonden, want ik kan ook zijn blogs niet terugvinden en...

D: dacht je serieus ben ik ben ik nou gek. 

T: nee, maar ik dacht wel: dat geloof je toch niet. Super irritant, dat je gewoon helemaal niets kan terugvinden

Ik vond het vooral heel irritant dat alles kwijt was, omdat ik nu alles uit mijn herinnering moest halen. En hoe betrouwbaar is dat na dan zoveel jaren?

Maar goed, ik vertelde David alles over Martijn: natuurlijk mijn eigen ervaringen en herinneringen, maar ook wat ik op zijn uitvaart in 2013 over zijn leven hoorde. Dat is heel veel informatie, ik beperk het hier tot een paar belangrijke dingen.

Martijn en ik zijn samen opgegroeid in een dorp naast Deventer, Schalkhaar. In onze kinder- en tiener jaren waren we onafscheidelijk. Martijn ging na de middelbare school Geschiedenis studeren in Amsterdam, terwijl ik naar Zuid-Frankrijk ging om te werken en Frans te leren. We zagen elkaar in 1991 voor het laatst. Tijdens mijn vakantie in Nederland spraken we op een terras in Amsterdam af. We hebben daar ook een foto gemaakt. Dat is onbedoeld de laatste foto samen geworden. Ik herinner me op zich een prettige ontmoeting, maar ook dat hij iets vertelde wat ik verontrustend vond. Iets wat een jaar later, toen Martijn alle contact verbrak altijd in mijn hoofd bleef hangen.

T: Toen woonde ik inmiddels in Frankrijk en toen studeerde hij in Amsterdam. Ik vond dat hij er niet goed uitzag. 

D: dit is je laatste ontmoeting met hem in levenden lijve.

T: ja, dit was toen we twintig waren. Toen vertelde hij ook iets over dat hij ja, ik denk niet dat hij het zo letterlijk gezegd heeft, maar dat hij dus bezig was met een soort pornofilms, of met erotische films, homofilms zoiets. Maar goed, in ieder geval dus wel, hij gaf dus wel een hint richting het erotische

D: maakte je je zorgen toen je dit hoorde, want dat is best wel een heftig verhaal. 

T: ja, tuurlijk. Het is ook niet direct... eh, dan houd je ook een beetje je hart vast, laat ik het zo zeggen.

D: je hebt hem daarna niet meer gezien.

T: nee, want toen kreeg ik het volgende bericht. En ik weet ook niet precies wanneer dit was, ergens in ‘92 zal het geweest zijn, dat de huurbaas had bij zijn ouders aan de bel getrokken van dat hij geen contact meer kon krijgen. Maar dat alle spullen van Martijn dus nog wel thuis waren inclusief zijn schoenen en alles, maar dat Martijn zelf al maanden van het toneel verdwenen was. Dus toen zijn wij een zoektocht begonnen naar Martijn, ik weet nog wel dat zijn ouders dus toen ook in zijn spullen...

D: toen ben jij benaderd ook van...

T: ja, ook of ik dan nog contact met hem had gehad, of ik nog wist waar hij was. Wat vooral heel verontrustend was, dat er geen geld ook opgenomen werd, dus het leek eigenlijk meer op een ja, verdwijning of zoiets. Ik ben er toen samen met een vriend, die ik zomer van ’92 heb leren kennen, naar Amsterdam gegaan om te kijken waar Martijn woonde. Dat was een grote flat, daar zijn we niet bij zijn kamer geweest maar wel tot aan zijn flat geweest. 

Op een gegeven moment heeft Martijn toen een brief naar zijn ouders gestuurd en gezegd: alles is goed met mij, ik wil niet gevonden worden. Ik wil geen contact meer. Doe geen moeite om mij te vinden. Als ik eraan toen ben, dan vind ik jullie wel weer. 

Dit moment noem ik ‘de breuk’, want Martijn verbrak in 1992 op 22-jarige leeftijd alle contact met familie en vrienden uit Deventer en dat contact is nooit meer hersteld. Ik vond dat pijnlijk. Daardoor ben ik ook gaan twijfelen aan onze vriendschap. In de jaren daarna bleef het me bezighouden. Ik probeerde te begrijpen hoe het zat. Ging het wel echt goed met hem? En had dat vage verhaal over zijn werk als erotisch model iets te maken met zijn verlaten kamer met spullen en bankpassen? En waarom wilde hij dan niet meer spreken?  

Ik ondernam een aantal pogingen om weer contact te krijgen. Ik plaatste bijvoorbeeld een kleine advertentie in de krant, toen we 25 jaar werden. 

Ergens rond 2000 vond ik via internet dat hij bij GroenLinks in Brussel werkte en zo rond 2009 vond ik een blog waarin hij schreef over zijn avonturen in Amerika. 

Hij was daar met een liefde en werkte voor de Obama Campagne. Weer later leek hij bij Google in Dublin te werken. Ik stuurde hem af en toe mails en volgde hem op Twitter. Daar kwam op 1 keer na nooit reactie op. Maar het ging goed met Martijn en dus was het voor mij ook wel goed zo.

T: en toen werd ik gebeld in maart 2013, denk ik, dat Martijn was overleden. Hij is gestorven als zwerver 

D: jeetje

T: op een universiteitsterrein, volgens mij op de campus in Dublin. En sliep dus op straat, in de nacht van 18 of 19 januari en eh... dat hij alleen nog zijn laptop had en zijn paspoort en dat was het. 

D: wow.

T: en dat was echt eh... nou, dat was heel bizar. Vooral eigenlijk dat je gaat nadenken van: Hoezo van die opgaande lijn, zeg maar, van GroenLinks, naar Obama, naar Dublin Google. Hoezo ben je doodgevroren op straat? Midden in de nacht zonder enige bezitting en zonder enige cent op de bank?

Ik was eigenlijk vooral heel erg ontluisterd. Ik kan niet eens... rouw is het niet geweest, want daarvoor was het allemaal gewoon veel te lang geleden. 

Aan de manier waarop ik het David vertel, hoor ik dat ik het nog steeds amper zelf geloof. Ik twijfel aan de woorden: is het echt zo gegaan? Je moet je ook voorstellen, op het moment van overlijden had ik Martijn al 22 jaar niet gezien. Het moment dat ik met David zat, was weer zoveel jaar later. In mijn dagelijks leven kende niemand Martijn, ik praatte nooit meer over hem. Dus om de manier waarop hij gestorven is zo hardop uit te spreken was best confronterend. 

Het laatste punt dat nu belangrijk is om te weten, is dat zijn zussen Linda en Els een uitvaartceremonie regelden bij het IJsselhotel in Deventer. Na de dood van Martijn kregen zij ineens allerlei informatie over het leven van Martijn na de breuk en daar hoorden mensen bij. En die mensen zouden ook op de uitvaartceremonie komen. 

D: Zeven jaar geleden reed je dus naar het IJsselhotel om afscheid van hem te nemen, maar je bent nu nog steeds met hem bezig. Hoe zat je toen in de auto op weg naar het afscheid van Martijn.

T: nou, ik zat met hele gemengde gevoelens in de auto. Ik had wel heel erg het idee, nou ik ga terug naar mijn verleden. Dat heb ik sowieso altijd als ik in Deventer ben omdat ik hier al niet meer woon sinds ik..., sinds mijn 19e of mijn 20e. Dus ik had mijn man en mijn kinderen thuisgelaten. Ja, dus ik zat eigenlijk een beetje opgelaten in de auto van ja, wat gaat me zo meteen toch allemaal... wat gaat er gebeuren. Is het verdrietig of niet. Waarom is hij dan alleen gestorven, of was hij misschien ook niet alleen. Hoorde daar dan ook mensen bij en zijn die er dan ook? Ik wist het gewoon echt niet.

Tja, die ceremonie. Natuurlijk was het fijn om samen afscheid te nemen, maar het was ook een hele surrealistische en verwarrende ervaring.

Het bleek dat er een aantal dingen waren die niet klopten, bijvoorbeeld dat Martijn gezegd had dat zijn moeder was overleden, terwijl zij gewoon bij zijn ceremonie aanwezig was. Maar ook dat hij streng gereformeerd is opgevoed, wat niet waar is en hij bleek niet bij Obama gewerkt te hebben. 

Ik herinner me van die bijeenkomst vooral dat ik naderhand heel veel vragen had en dat ik over alles twijfels kreeg. David en ik praten er verder over op de plek waar we in 2013 afscheid van Martijn hebben genomen.

D: waar zitten we nu?

T: we zitten nu bij het IJsselhotel buiten, Deventer. We zijn net met het pontje deze kant opgekomen. 

D: even voor mij, he. We zitten hier dus aan het water, allemaal van die schattige huisjes. Het is kraakhelder. Waarom heb je hem nooit los kunnen laten? 

T: ik denk dat dat komt doordat het voor mij niet vrijwillig was. Ik wilde hem niet kwijt. Het is een onafgemaakt verhaal, het is een pijnlijk onafgemaakt verhaal. En was hij nu bij de Obama campagne op een hoogtepunt in zijn leven om het leven gekomen, dan hadden we deze podcast niet gemaakt. Maar het feit dat hij deed alsof hij bij Obama was, maar eigenlijk dus ergens anders was en dat het steeds slechter met hem ging en dat het echte leven steeds moeilijker werd en dat hij daarbij een nieuw leven ging fantaseren, waarbij hij internet gebruikte als uitlaatklep, met dan zijn pijnlijke dood als einde, maakt dat ik het nog steeds niet kan loslaten. 

En ik hoop dat ik hem hierna, ik hoop dat wij hier over een tijd weer zijn David en dat we hem symbolisch nog een keer te water kunnen laten en dat ik dan kan zeggen: nou, daar ga je Martijn. Nu beloof ik echt, en ik laat je nu los. Ik laat je nu echt los, je mag gaan. Ik heb er vrede mee. 

Daar zit het pijnpunt. Ik hád Martijn losgelaten, ik hád er vrede mee, totdat na zijn dood bleek dat alles anders was dan ik gedacht had. Het feit dat hij niet bij Obama had gewerkt, raakte me het meest. Waarom hield hij dan blogs bij over zijn avontuurlijke leven in Amerika? Waarom deed Martijn alsof het goed met hem ging, wie wilde hij dat beeld geven? 

Terug naar die avond dat David bij mij was. We komen tot de conclusie dat we de zoektocht gaan starten. We hebben behoefte aan een overzicht van de afgelopen 30 jaar. De beste manier lijkt ons een tijdlijn. Ik pak papier en stiften en we beginnen bij de breuk.

T: ‘92. We weten dat hij een periode in Amsterdam heeft geleefd. Dat weten we, dus Amsterdam kunnen we opschrijven.

D: Amsterdam. Welke figuren hoorde daarbij die je ook al weet inmiddels of op die uitvaart hebt ontmoet

T: nou, die namen weet ik dus niet, want die mensen heb ik ja, dat is natuurlijk ook 6 jaar geleden, dus dat weet ik niet meer. Maar er hoorde dus een relatie bij, een 10 jaar oudere man. Eh... en die man is inmiddels trouwens al overleden 

D: dus een relatie, 10 jaar leeftijdsverschil, dus ... en je hebt iemand ontmoet die ook die relatie kende. En was dat dan Martijns leeftijd of ook een oude man? 

T: nee, die was, die was nog weer ouder. Ja, ik weet eigenlijk niet zo goed hoe oud die was, maar die meneer was ergens wel aanzienlijk ouder.

D: ok

T: en dit is dus waarschijnlijk al vrij snel na de breuk, dus dit is denk ik al vanaf het begin.

D: ok. dus een man. Naam?

T: nee.

D: dus ok: man, vraagteken

Dan...

T: weet ik rond 2001 dat ik hem vond op het internet bij GroenLinks en dat is in Brussel.

D: ok, heb je daar mensen van ontmoet? Waren die al in beeld rond uitvaart?

T: ja die, ja zeker, die waren op die uitvaart. Daar heb ik een iemand van gesproken. Wederom geen naam, dat was een collega/vriendin en die vertelde, misschien is dat ook wel een stuk van de zoektocht. Oh, maar dus jij bent dat buurmeisje, want daar vertelde hij altijd heel liefdevol over. En dat ik dacht van Godsamme, weet je wel, dus ik had wel. 

D: dus je betekende dus wel iets voor hem. 

T: ja 

D: ok, dus die weet ook van jouw bestaan. Bijzonder. 

T: ja

D: dan weten we ...

T: ja, daarna, dan dacht ik dus in 2009 dat hij dus in Amerika was, dat hij daar als een soort expat mee was met een man en bij Obama werkte. Maar toen bleek, en dat was echt bizar dat hij van GroenLinks is hij niet naar Amerika gegaan maar hij is bij de zus van zijn verkering uit Nederland, met wie hij dus in de jaren 90 verkering had in Amsterdam. Daar is hij gaan wonen, dat was volgens mij ergens aan de kust in Nederland. Maar ik weet niet of hij helemaal niet naar Amerika is geweest of...

D: dus je weet dat hij mogelijk in Amerika is geweest en in ieder geval even heeft gewoond bij familie van die mysterieuze man.

T: ja, haha. 

T: want er komt nu nog een ding wat ik weet, dat is het volgende punt op de tijdlijn. Hij is gestorven in Ierland. Eh... zijn collega’s uit Brussel, ik weet niet of zij wisten dat hij dan naar Ierland is vertrokken maar ieder geval is er een gat van 1,5 jaar... Van al die mensen die op die begrafenis waren, wist niemand waar Martijn toen was. Een ding is zeker hij is gestorven in Ierland, in Dublin. Dus dat weten we zeker.

D: 2013 Ehm... jij kende eigenlijk al die personen niet.

T: nee, nooit van gehoord.

D: sommigen wisten van jouw bestaan af. Wisten zij van elkaars bestaan af? Of was iedereen in totale verbazing.

T: eh... ik weet niet of ze van elkaars bestaan afwisten, dat heb ik ook niet gevraagd. Het was al indrukwekkend genoeg als het nu was, maar misschien zit daar wel een logisch verhaal in. Maar eigenlijk zie je dat we heel weinig weten.

D: het idee wat ik nu zie is allemaal open gaten. Hij heeft wel contact gehad met mensen. Hij heeft gewerkt, positief in ieder geval in Brussel.

T: ja

D: maar hij is toch doodgevroren in Ierland. Ik zie de samenhang eigenlijk niet, jij? 

T: nee, nee. Ehm... ik denk dat het ons ook brengt bij waar gaan we nou eigenlijk naar op zoek in deze podcast. 

Nou, waar ik het meeste last van heb na al die jaren, is het gevoel dat hij een zinloos, waardeloos leven heeft gehad. En ik ben me echt bijzonder bewust van het feit dat dat een aanname van mij is, maar dat is de nasmaak die ik heb als ik aan Martijn denk en dat heeft te maken met zijn dood. 

D: wat ik mij afvraag, hoe kan het dat iemand in Brussel werkt voor een politieke partij. Redelijk, nah ik vul in, redelijk succesvol een decennium later, dakloos op straat doodgevroren wordt gevonden. Ik zou willen weten, wat is daar gebeurd. 

T: ja. Nou, dat is precies ook wat ik wil. De extra emotie die daar voor mij bij zit en dus voelt het heel zinloos en dus voelt het heel waardeloos en wat is er dan echt waar en wat is er dan niet echt waar en wie heeft hij dan lopen bedriegen en zo. Dus ik heb er allemaal heel veel negatieve emoties. Doen alsof je een goed leven hebt, waarom werk je dan niet echt aan een goed leven krijgen. Dat verbaast me ook. Waarom doe je alsof je in Amerika bent, maar ben je ergens op een achterkamertje bij iemand niets aan het doen. En ik denk dat ik hem ook gewoon een rustplaats wil geven en dat ik graag wil onderzoeken wat is je leven wel waard geweest. Wat betekende hij voor andere mensen, 

D: hoe waardevol is hij geweest. 

T: ja, precies. Hebben die mensen wel duidelijk gekregen wie hij was. En al die mensen waren ook bij de ceremonie. 

D: dus hij was wel voor al die personen belangrijk.

T: ja dus is de vraag aan al die mensen: wie was Martijn voor jou, hoe heb je hem leren kennen. Wat deden jullie samen, wat deed hij voor werk, hoe typeer je hem

Nu de lege tijdlijn voor ons lag en wij naar elkaar uitgesproken hadden waar we naar op zoek zouden gaan, werd het steeds duidelijker waarom ik dit wilde. Door te zoeken naar wie Martijn is geweest voor anderen, kunnen wij zijn portret gaan vullen en kan ik mogelijk antwoord krijgen op de vraag: wie was Martijn nou echt? 

Want het rare is dat ik in de loop van de jaren steeds meer het gevoel kreeg dat ik de echte Martijn nooit gekend heb.

Eerlijk gezegd was het maar de vraag hoever we zouden komen, want dit was het vertrekpunt: een lege tijdlijn met naamloze personen. 

Gelukkig is het minder hopeloos dan het lijkt

T: maar Linda die heeft contact gehad met al die mensen. Zij is ook degene die ervoor gezorgd heeft dat al die mensen bij die ceremonie waren.

D: Linda is dus de zus van Martijn. Hoe zag het gezin van Martijn eruit? 

T: vader en moeder en dan twee zussen die dicht op elkaar zitten qua leeftijd, de tweede zus is Els. En dan had je broer Hans, dus die was zes jaar ouder dan wij waren en dan Martijn, dus dat was de samenstelling. 

Wat mij betreft is Linda de eerste sleutelfiguur waar we heengaan

Dus ik weet natuurlijk niet zeker of ze er open voor staat, dus dat is stap 1. 

D: dus we moeten bij haar beginnen.

T: we gaan bij haar beginnen.

Ik mail Linda met ons verzoek. Niet lang daarna krijg ik antwoord dat we mogen komen praten... Dit was het startsein van onze zoektocht, die dus achter ons ligt. 

Het resultaat is een podcastserie van 21 afleveringen die samen het portret van Martijn vormen. 

Er zit geen vaste lijn in de afleveringen. De ene keer staat een persoon centraal, dan weer een onderwerp of een stad. We bespreken mogelijke scenario’s en soms fantaseren we erop los. 

De gesprekken in deze podcast volgen elkaar niet chronologisch op. Ik houd de volgorde aan waarin mensen of onderwerpen zich tijdens de zoektocht aandienden. 

Als laatste heeft David nog een vraag aan mij.

D: waarom heb je mij gebeld? Ik voel me vereerd, hoor, dus...

T: Wij kennen elkaar nu een aantal jaar en wij hebben volgens mij een passie voor echte menselijke verhalen. En wij kunnen heel goed sparren, we kunnen heel goed daarover doorpraten. Wat ons raakt. We kunnen uren praten. Maar ik heb als ik in gesprek ga over iets wat mij aangaat, dus waar ik zelf emoties over kan hebben en het wordt me te veel dan sluit ik mijn gevoel op dat moment af, dat parkeer ik, ga ik naar mijn hoofd in plaats van naar mijn hart. Dat is het denk ik een beetje. Ik verwacht toch bij deze zoektocht dat ik wel vaker bij mijn gevoel moet komen en ik ken jou als iemand die daarin heel sterk ontwikkeld is, dat laat je natuurlijk ook zien in je eigen werk als journalist dat je juist heel erg op die menselijke kant zit, dat je voelt welke menselijke vraag gesteld moet worden, dus als ik het niet doe op een bepaald moment dan hoop ik dat jij voor mij die vraag stelt. Dat is waarom ik jou graag erbij wil hebben, David.

D: Ok, ik word er stil van. Ja weet je, ik denk eh... ik hecht veel waarde aan onze vriendschap dus laten we samenkomen wat samen kan komen.

Dit was aflevering 1 van Het fantastische leven van Martijn. In de volgende aflevering gaan we naar Linda, zijn oudste zus, maar vlak voordat we naar haar vertrekken doe ik een unieke vondst....