Het fantastische leven van Martijn

Aflevering 8 Jacqueline

December 26, 2022 Terry de Roode Season 1 Episode 8
Het fantastische leven van Martijn
Aflevering 8 Jacqueline
Show Notes Transcript

In aflevering 8 heeft Terry een belafspraak met Jacqueline, oud-leidinggevende van Martijn bij GroenLinks. Jacqueline vertelt meer over het politieke landschap in Brussel en hoe Martijn daarbinnen zijn plek vond. Maar zij schetst ook een steeds verontrustender beeld van zijn leven.

De podcast Het fantastische leven van Martijn bestaat uit 21 delen. De podcast is een De Roode Productie. De opname, redactie, samenstelling en montage deed Terry. David Paul was naast mede-interviewer ook sparring partner. Eric maakte de muziek, het sounddesign en deed de eindmontage. Wouter ontwierp het logo, de foto is van Tobias Arhelger | Dreamstime

Wil je iets aan ons kwijt? Mail naar podcast@deroodeproducties.nl

 

Aflevering 8 Jacqueline

Welkom terug bij de podcast Het fantastische leven van Martijn, een zoektocht naar een verloren vriendschap.  

 

In deze aflevering spreek ik Jacqueline, de oud-leidinggevende van Martijn bij GroenLinks. Hein appte eerder haar gegevens, waarop ik haar een verzoek per mail heb gestuurd. Jacqueline was destijds secretaris-generaal. Zij woont tegenwoordig in Zuid-Frankrijk waar zij een Jak farm runt. Daarom maken we een belafspraak. Ik vraag haar hoe zij Martijn heeft leren kennen. Jacqueline vertelt over de Europese verkiezingen van ’99, hoe Martijn bij hen kwam werken en hoe zijn carrière daarna in grote lijnen is verlopen.

 

J: in ‘99 hebben we een enorme verkiezingsoverwinning gehaald, toen hadden we 4 leden waaronder Alexander de Roo. En toen zijn we heel voorzichtig begonnen, maar op een gegeven moment konden wij het ons veroorloven om voor elke parlementariër een assistent in dienst te nemen. En toen Alexander wilde graag met Martijn werken en die is toen uitgenodigd voor een gesprek in Brussel en die is toen bij ons in dienst gekomen, bij GroenLinks Europa. Die heeft toen feitelijk gewerkt in een team van 4 assistenten die hetzelfde werk deden, voor Alexander de Roo. Toen hebben we in 2004 de verkiezingen weer verloren, toen hebben we ook afscheid genomen van Martijn, omdat het zo was dat Alexander niet meer herkozen was in het Europees Parlement. Maar internetredacteur ging daarna weg, die wilde graag in Nederland gaan wonen, want werken in Brussel heeft heel veel consequenties voor je persoonlijke leven. En toen was het eigenlijk vrij logisch om Martijn terug te vragen of hij destijds die internetredacteur zou kunnen opvolgen, omdat hij toen al veel deed met Internet. Toen is hij de internetredacteur van GroenLinks Europa geworden. Daar heeft hij zelf gekozen om een einde aan te maken omdat hij naar Amerika zou gaan. Toen hebben wij die koffer gekocht en volgeplakt. En toen hebben we in een restaurant afscheid genomen. Ja, we vierden altijd veel samen. Je bent weg van huis als in Brussel werkt, dus je bent weg van huis en haard, je familie en je vrienden en alles. Dus werden verjaardagen en andere feesten altijd uitbundig gevierd omdat ook een beetje te compenseren, dat gevoel van geen familie hebben.

T: ja

 

Ik heb inmiddels ook de foto’s van het afscheid van Martijn, Hein heeft ze na ons gesprek gestuurd. Ik bestudeer ze nauwkeurig. Het is inderdaad een grote zwarte hardcase koffer, waar allemaal foto’s en stickers opgeplakt zijn. Het lijken foto’s te zijn uit de tijd in Brussel: van collega’s, werksituaties en uitgeprinte mailtjes, maar die zijn te klein om te kunnen lezen. 

Op een van de foto’s bekijkt Martijn op zijn hurken verwonderd de koffer en wijst een de sticker aan van een mailtje, de collega’s staan in een halve kring om hem heen. Martijn heeft een zwarte basketbal pet op, zijn asblonde halflange haar komt daar onderuit. Hij heeft een rond ziekenfondsbrilletje op en een baard van een dag of twee, een witte blouse aan die keurig gestreken is en een beige worker-broek met overal van die zakken. Ik schrik best van deze foto’s, want Martijn is in een keer 20 jaar ouder. En hij is op deze foto’s pafferig en heeft een rond, vol maar vooral ook volwassen gezicht. Na de foto’s van Tineke zat ik echt op een roze wolk, door het zien van deze foto’s ben ik weer ineens veel meer terug naar in de realiteit, in het heden.

 

Ik vind het prettig dat Jacqueline over het Brusselse leven vertelt, het geeft me een beter beeld van het dagelijks leven daar. Op mijn beurt vertel ik Jacqueline wat ik weet van Martijn, uit mijn eigen ervaring en wat andere mensen mij verteld hebben en zo kom ik op wat ik denk te weten over Adri en Martijn

 

T: maar ik denk het moment dat hij Adri leert kennen, ergens begin 90 en dat hij de liefde ontdekt heeft. En geliefd werd door een man, en dat is ook echte liefde geweest, hij is zeker een aantal jaar gelukkig geweest, als ik het goed begrijp. En Tineke denkt....

J: dat weet ik niet hoor. 

T:…nou ja, zo gelukkig... 

J: met Adri was niet echt…. Poeh! 

T: want jij kent Adri ook? Eh jij hebt Adri ook gekend? 

J: tuurlijk ken ik Adri, want Adri was de vriend van Hein. 

T: tuurlijk, ja. 

J: ja, Adri kende ik wel, die heb ik mijn hele GroenLinkse leven gekend, zeg maar, want ik werkte nauw samen met Hein. 

T: oh ok. Dat is dan ook een goede vraag om aan jou te stellen, heb je indruk dat Martijn en Adri in het begin gelukkig waren, dat Martijn gelukkig was? 

J: nou, ik heb hem toen niet gekend, dus ik kan er heel moeilijk over overdelen. Maar ik weel wel, dat moet niet gemakkelijk geweest zijn voor Martijn. Ik denk wel dat hij erg gelukkig is geweest, omdat hij in de scene opgenomen werd en daarin een deel van zijn leven kon beleven en dat hem dat wel heel erg veel plezier heeft gegeven. Maar ik denk dat Adri… dat het beslist geen Rozengeur en maneschijn geweest is.

T: had jij de indruk dat hij nog een relatie had met Adri op het moment dat hij bij jullie in Brussel kwam?

J: nee, dat ik denk het niet hoor. Maar ik zat.... Kijk, laat ik het zo zeggen. Bij begrafenis van Adri, was het toch wel een een beetje.... dat was een interessante bijeenkomst, want daar was dus Hein, en een aantal andere mannen ook en Martijn. En Martijn speelde vol overtuiging de rol van weduwnaar en had een enorme rol op die begrafenis. Ik kan me nog heel goed de verbijstering herinneren die andere mensen hadden, zo van huh? Wat gebeurt hier? Was die relatie wel zo hecht op het einde. 

T: die indruk krijg ik van Tineke en ook van de brief die Martijn op de begrafenis heeft voorgelezen, daar krijg je echt het gevoel van twee soulmates. 

J: ja, ik denk echt dat dat de belevening van Martijn is of was. Hij was echt overtuigd weduwnaar, helemaal van top tot teen en ja, het was zijn drama. 

T: dat is ook wel wat ik van Tineke terugkrijg. Dat hij op dat moment  echt nog wel in de familie en bij Tineke nog een grote relatie had. Misschien niet met Adri een relatie, maar wel met de vrouwen van de familie. 

J: die indruk kreeg ik ook wel, die indruk kreeg ik wel. Maar dat is nog iets anders dan een relatie hebben met Adri.

T: ja, ja, dat begrijp ik.

J: ik denk dat dat al heel lang niet meer het geval is geweest. Natuurlijk zal... Adri was beslist geen haatdragend iemand, in tegendeel, het was iemand die hield van het leven. 

T: ik ben benieuwd of Martijn dus naast Adri nog andere liefde gekend. Zou jij daar... Heb je daar iets van een inzicht in? Weet je daar iets van? 

J: nee, daar weet ik niets van. Ik weet wel dat hij daarnaar op zoek was. In Europa veel borrels en andere mensen die ergens werken. Dan praat je wel eens over mensen die je tegenkomt of wat dan ook. Dat is een leuke man of eh... Oh daar zou ik een avond mee weg willen, weet je wel, zoiets. En daar was hij vrij open in. 

T: ja.

J: Allemaal heel onschuldig, volgens mij, maar hij was er wel degelijk naar op zoek. 

 

T: zou je kunnen zeggen wat hobby's van Martijn waren? 

J: computers. Daar was hij vrij handig mee, zowel de hardware als de software. En internet, dat was ook een gedeelde passie van zowel Hein als Adri als Martijn. En daarnaast was ie een nieuwsjunkie. Een echte junk was het, hoor. Ja ook een echte junk. Hij was echt goed op de hoogte van het nieuws en wat er speelde in de wereld, dat volgde hij ook op de voet en daar wist hij ook veel van. 

T: dus hij consumeerde nieuws? 

J: ohja, zeker, een echte nieuwsjunkie, ja. Dat moet voor een deel ook als je zo’n soort baan hebt, dan moet je ook gepassioneerd volgen wat er gebeurt en daar heel veel tijd aan besteden. En dat deed hij ook, maar dat was meer zijn aard ook, anders kan je dat werk ook niet doen. Dat was meer zijn aard dan iets anders. En dat was echt, ja... dat kon ie heel goed. Ja.

T: en bijvoorbeeld waar ik de indruk van krijg dat hij zich inzette voor de homorechten of de LHBTI-scene? Is dat iets wat jij hebt gezien? 

J: ja, een beetje. Hein was natuurlijk de Queen of the ball hierin, die heeft zich heel erg ingezet voor homorechten in Europa. In vergelijking daarmee was Martijn niet echt een voorvechter. Nee, hij was echt heel erg gepassioneerd van wat er gebeurde in de wereld en met name de politiek: Europese politiek, Nederlandse politiek, wereldpolitiek. Wist ie echt heel veel van. Daarnaast computers, internet, software, hardware. Had ie verder nog hobby's? Eens even kijken... Goed eten en goed drinken, dus dat wel. Hij was dol op films en boeken en hij had ook filmcollectie, een dvd-collectie. En toen heeft hij ook toen hij wegging naar Amerika heeft hij daar ook een deel van weggegeven. Ja.

T: weet je nog van welke filmmaker, filmreeks? 

J: nee, dat weet ik niet meer.

T: dat is inderdaad ook een vraag die ik had. Tot nu toe hebben we helemaal geen spullen van hem kunnen vinden, geen persoonlijk bezittingen. Op het laatst had hij dan ook alleen nog een natte slaapzak, ook geen telefoon meer. Maar ook bij Tineke heeft hij eigenlijk toen in 2008, 2009, dat hij daar woonde, had hij ook helemaal geen spullen. Ik vroeg me af toen hij bij jullie in huis woonde, had hij iets bij zich dat gewoon persoonlijks was? 

J: nee, volgens mij niet. Misschien dat er nog een map met papieren was, dat zou kunnen, die die bij zich droeg. En natuurlijk de laptop, want hij was altijd wel bezig met internet en nieuws en de laptop. Dus eh... ja, dat was alles en een beetje kleren, maar niet zoveel.

T: ja, ja, ik vind het best wel symbolisch. Als je gewoon op een gegeven moment 40 bent en eigenlijk gewoon alles wat je hebt in een rugzak past. Want daarvoor woonde hij niet bij jullie toch, in de eerste keer?

J: nee, toen woonde hij in een appartement alleen. Achteraf gezien waren daar wel vreemde verhalen over. Dan was er weer ingebroken, dan was er weer iets weggehaald. Daar waren gewoon continue wel rare verhalen.

T: toen Martijn wegging bij jullie zei hij dat hij die vriend had, die rijke Griek die in Amerika woonde. Hij heeft toen de blog bijgehouden, jullie hebben hem uitgezwaaid, maar volgens mij ook allemaal in ieder geval achteraf met argwaan. Maar had je op dat moment ook al dat je daar twijfels over had? Had je die man ooit gezien? 

J: nee, die ik heb die man nooit gezien, ik kan me ook niet herinneren dat ik een foto gezien heb. En ik had geen enkele twijfel, nee

T: kijk, wat ik nog niet goed begrijp: is hij nou rechtstreeks vanuit jullie naar Tineke gegaan, of heeft hij nog iets anders gedaan en zou dat dan toch Amerika geweest kunnen zijn?  

J: nee, hij is volgens mij echt niet in Amerika geweest, hoor

T: nee

J: nee, dat is hartstikke nep. 

T: weet je het zeker? 

J: ja, dat denk ik toch echt wel, hoor. En wij hadden volgens mij de conclusie dat hij vrijwel direct bij Tineke terecht is gekomen. 

T: toch wel.

J: ja, maar ik denk dat als er ergens een gat is, dan heeft hij ongetwijfeld op straat geleefd. 

T: toen ook al denk je? 

J: ja, dat denk ik wel ja.  

T: en waarom denk je dat? 

J: hij heeft natuurlijk meerdere keren op straat geleefd. Ik denk dat het gewoon heel erg een deel van zijn leven is geweest, dat op straat leven. En dat nemen en pakken als je het kunt en daarna weer verdwijnen als het nodig is om wat voor reden dan ook. Ja, in hindsight. We hebben volgens mij te maken met een klassiek iemand die verslaafd is en die dus van voor tot achter in staat is om een dubbelleven te leiden om de verslaving maar niet te hoeven beëindigen. Volgens mij hebben we daar mee te maken. Voorheen was er natuurlijk, waren het drugs in alle vormen en alle soorten 

T: ja, dus...

J: maar hij is denk ook wel aan de cocaïne, heroïne geweest. 

T: ja... ik denk dat het allemaal even goed mogelijk is, want ik denk dat hij gewoon heel erg verslavingsgevoelig is geweest.

J: ja, toen hij bij ons de eerste keer kwam werken, was er geen spoor te merken. En de 2e keer was er ook geen spoor van te merken van die verslaving behalve dat wij merkten dat hij onvoldoende functioneerde. 

T: ja

J: maar dat weten we dus niet aan een verslaving, daar hadden we geen weet van. Hij had een heel verhaal over een ziekte. De geheimzinnige ziekte, had hij bij mekaar verzonnen. Daarvoor moest hij vaak naar het ziekenhuis of vaak een dagje weg of weet ik veel wat. Ja hij had een of andere ingewikkelde darmziekte, geloof ik. Maar we wisten echt van niets en waren te stom om het te zien. Achteraf, daar focus jij nu ook op, omdat je die periode niet kent. Maar toen hadden we daar helemaal geen weet van en geen kijk op. 

T: dat was ook zo’n doel, waarschijnlijk, om het goed te verbergen.  

J: ja.

T: wat mij al de hele tijd bezighoudt: waarom ga je weg bij een plek die veilig is, doe je alsof je naar iemand toe gaat, maar voor wie doe je vervolgens afslof in je Amerika zit, bij Obama werkt, voor wie doe je dat? Deed hij dat voor jullie? 

J: voor een deel zal hij dat echt wel voor ons gedaan hebben, ook om aandacht vast te houden, want dat was voor ons heel interessant. Voor een deel zal het te maken hebben gehad met het feit dat hij niet wilde toegeven dat ie verslaafd was natuurlijk. 

T: ja, maar waarom zou hij weggegaan zijn bij jullie? 

J: omdat ik denk dat hij wel voelde, wij niet blij waren met hoe hij invulling gaf aan zijn werk. Dat hebben we ook wel besproken, er zijn wel functioneringsgesprekken geweest. Kijk, als je zolang een dubbelleven leidt, dan ben je natuurlijk ook heel erg gewend om dat goed in stand te houden, omdat dat je levenslijn is. Ik denk niet dat hij dat nou voor zijn plezier deed, maar ik denk echt dat het een onderdeel was van een overlevingsstrategie. Als ik niet zorg voor een goed verhaal, dan kan ik niet meer doen wat ik het liefste doe, en dat is drinken.

T: ja  

J: dus ik denk dat het daarmee te maken heeft, niet met ons.

T: ik denk dat ik het zo ook even fijn vind om het te laten bezinken, je vertelt heel veel informatie die ook wel hard aankomt. Ik ben nog wel benieuwd, als jij Martijn eh... Martijn heb jij in een periode van 10 jaar ongeveer gekend, he?

J: ja 

T: hoe zag Martijn er voor jou uit?

J: ja, jongensachtig. 

T: tot het laatst toe ook? 

J: jaja 

T: toen was hij tegen de 40 jaar. 

J: jongensachtig zou ik hem typeren. En ik wil je niet verdrietiger maken, dat zie je dan, dat krijg je dan.

T: nee hoor, dat geeft niet, dat doe je niet. 

J: we hebben natuurlijk ongelooflijk veel plezier gehad, waarschijnlijk jij ook in de eerste jaren, nou dat is niet veranderd. 

T: dat was ook tot het laatst toe zo? 

J: ja! Enorm veel lol. Echt wel. Hij was gewoon een heel aardig iemand. Gaf cadeautjes, weet je wel, hij was een heel warm en meelevend persoon. En dat is zoals ik me Martijn ook herinner. Ja, die laatste jaren waren behoorlijk ellendig, denk ik, in mijn ogen, maar dat heeft onze relatie eigenlijk niet verstoord. 

T: nee

J: tis niet zo’n, tis geen leuk verhaal, kan me voorstellen dat het prettig is om meer te weten is prettig, om het een plaats te kunnen geven en verder te kunnen gaan.

 

Ik dank Jacqueline voor het gesprek. We spreken af dat we eventueel nog een keer bellen, omdat ik nu eerst moet laten bezinken wat ze verteld heeft. Inmiddels is de kerstvakantie is begonnen. Mijn gezin en ik zijn vrij en vieren de feestdagen met familie en vrienden. Martijn spookt de hele tijd door mijn hoofd. Het tot nu toe opgebouwde beeld van het leven van Martijn na de breuk vertoont ineens behoorlijk wat barsten.

 

Na de jaarwisseling gaan David en ik weer op weg naar Tineke, we hebben daar afgesproken met Femke, haar dochter en Tineke zelf. Ik heb David voor vertrek de ruwe opname gestuurd van het gesprek met Jacqueline, zodat we daar in de auto verder over kunnen praten.

 

T: ik heb Jacqueline gesproken, dat is de oud-leidinggevende van Martijn uit Brussel en ik moet zeggen dat het me echt in een totaal andere stemming heeft gebracht. Ik denk dat ik door Tineke eigenlijk heel erg een soort van in de mooie periode van zijn leven terecht was gekomen. En door Jacqueline werd ik eigenlijk heel hard weer uit die periode..., viel de roze bril er weer vanaf en ben ik eigenlijk gewoon weer tot de realiteit doorgedrongen.

D: weet je wat mij opviel ik had de hele tijd het gevoel dat Martijn en Adri de grootste liefdes van elkaar waren en dat het eigenlijk tot de dood van Adri zo is geweest. En dat het rouwen om die liefde bij Martijn is begonnen na de dood van Adri en dat ook een hele logische verklaring is geweest dat het met Martijn slecht ging en bij Hein kwam er voor het eerst twijfel over die relatie. En bij Jacqueline was dat ook zo toch? 

T: ja, bij Jacqueline was dat heel duidelijk. Zij had zelfs twijfels over of die relatie ooit wel goed was geweest. En wat zij zei, en dat heeft me misschien ook wel de meeste indruk op mij gemaakt, zij zei dat Martijn op de begrafenis van Adri wel heel goed de rol van weduwnaar speelde. En eh...

D: speelde ook echt.

T: ja, en dat heb ik opgevat, dus dat wat er was geweest, dat dat er allang niet meer was. En dat dit eigenlijk nog een stukje droom was. Wat ie graag zou willen dat de relatie was of dat hij terug wilde naar de tijd dat het nog wel goed was, zoiets.

D: en het gekke is, van Hein geloofde ik het niet en toen Jacqueline het zei toen dacht ik oh, maar dan zijn wij door onze eigen gedachte bijna ook misleid. Je wil zo graag dat hij de LHBTI-activist was en dat hij zo’n lang liefdesleven heeft gehad. En ineens zijn er dan bronnen die dat dan weer ontkrachten en dat vond ik, dat ik dacht: ok, scherp blijven, het verhaal is helemaal nog niet rond. 

T: ja, dat is wat ik net ook probeerde te zeggen. Want ik wilde zo graag mee in de gedachte dat het allemaal zo mooi was geweest. Ik denk dat de waarheid ergens anders ligt, we zitten gewoon nu, denk ik, op de volgende laag.

D: het continue willen verdwijnen, wat zei Jacqueline daarover.

T: ja, zij had het gevoel dat hij al vaker op straat had geleefd... Ja, het is nu donker, het is koud, het is nat. Dus ik heb de hele kerstvakantie telkens dat ik dacht, ja, stel je voor dat ik nu in plaats van naar binnen, warm, de kerstboomlichtjes aan en de open haard aan. Dat ik juist nu zeg, ik ga naar buiten en ik zoek een plekje om op straat te leven, in mijn slaapzak enne...

D: want dat heeft hij dus gedaan.

T: dat heeft ie gedaan. Dus ik vind dat een hele, bijna misselijkmakende gedachte...

 

Als ik aan de dood van Martijn denk, denk ik aan het sprookje het meisje met de zwavelstokjes. Dat komt door zijn akelige manier van sterven en de foto’s die ik toevallig heb van diezelfde dag en nacht. Zijn sterfdag is namelijk ook de verjaardag van mijn neef. Op 19 januari 2013 logeerde ik samen met mijn kinderen bij mijn zus. De foto’s tonen gezellige familiefoto’s. Eerst op het ijs, de kids, die nog kleintjes waren, klooiend met een sleetje. Daarna rollend in de sneeuw, dik ingepakt met sjaals en mutsen. Je ziet aan de lucht hoe koud het is. ’s Avonds de logeerfoto’s van warme kinderkamers… Alle kinderen zitten in pyjama bij mijn zusje op schoot, terwijl zij een boek voorleest. De geborgenheid die die foto’s uitstralen staan in schril contrast met het leven van Martijn op dat moment. Die nacht is hij op straat gestorven, doodgevroren… terwijl ik, omringd door liefde in een warm huis ging slapen.

Als ik daarna weleens mijn kinderen het sprookje van ‘Het meisje met de zwavelstokjes’ voorlas, dan kwam ik vaak niet zo heel ver door de brok in mijn keel en mijn stem die brak. En als een van de jongens vroeg Mama wat is er met je? Dan verzon ik een smoesje, gaf ze een dikke knuffel of ging ze kietelen, voelde ik me beter en las vervolgens zo goed en kwaad als het ging verder.

 

Al jaren houdt de manier van sterven van Martijn me bezig. Het symboliseert zoveel trieste dingen voor mij. Eenzaamheid, uitzichtloosheid en dan die verrekte verslaving. 

 

Het is natuurlijk logisch dat Martijn, als hij op straat gestorven is, daarvoor ook op straat geleefd moet hebben. Dat wist ik ook wel, maar door het gesprek met Jacqueline is het ineens zo tastbaar geworden. En het was dus ook al zoveel eerder dan ik dacht. En elke keer als ik dat beeld toelaat dan voel ik weer een knoop in mijn maag en een misselijk gevoel.

 

Hiermee eindigt deze aflevering van Het fantastische leven van Martijn. In de volgende aflevering zijn David en ik weer in de vertrouwde warme keuken van Tineke waar haar dochter Femke ons meer vertelt over hoe Martijn voor haar een grote steun is geweest.

 

D: hoe omschrijf je Martijn als je aan Martijn wil denken en hem het liefst zou willen omschrijven?

F: enorm geïnteresseerd, warm, liefdevol, genietend.  

Te: en qua beeld, hoe zag hij eruit voor jou? 

F: ik vond hem heel knap, ik vond hem zelfs aantrekkelijk.

Te: oh echt? 

Allen: hahaha

F: maar meer in wat hij uitstraalde en in wat hij aan warmte kon geven in zijn gesprek. Ja, dat vind ik altijd een grotere aantrekkingskracht dan dat iemand op een bepaalde manier knap is, zeg maar.